تۆرکمن دیلی

3. بۇغون

سؤزۆنگ بیربادا آیدئلیان بؤلگینه بۇغون دیییلیأر.

آ - غاچ، اۇت - لوق، غول - پاق.

سؤزده نأچه چکیملی بۇلسا، شۇنچا-دا بۇغون بۇلیار.

غۇچ، گِ – چی، آ - مان .

3.1 آچئق و یاپئق بۇغون

بۇغون ایکی هیلی بۇلیار:

آچئق بۇغون
بۇغنونگ سۇنگئ چکیملی بیلن غوتاریار: آ – تا، با – با.
یاپئق بۇغون
بۇغنونگ سۇنگئ چکیمسیز بیلن غوتاریار: مِر – گِن، مور – غاپ، دئر – ناق.

تۆرکمن دیلینده بار بۇلان بیر بۇغونلئ سؤزلر، اساسان، چکیمسیزه غوتاریار.

مِن، سِن، قاق، گِل، گۆل، گؤر، و. ش. م.

تۆرکمن دیلینده سؤزلرینگ اۇرتاسئندا چکیملی سسه باشلانیان بۇغون بۇلمایار. شۇنگا گؤرأ-ده چکیمسیزه غوتاریان سؤزلره چکیملی بیلن باشلانیان غۇشولما غۇشولئپ، بۇغنا بؤلۆننده شۇل سؤزلرینگ سۇنگونداقئ چکیمسیز اؤز ائزئنداقئ بۇغنونگ اؤنگۆنه گچیأر.

مثلم:
قاق قا-قئ-مئز
شِ - کِر شِ - کِ - ره

ایکی و اۇندان-دا کؤپ بۇغونلئ سؤزلر سطیردن سطیره بۇغنا بؤلۆنیپ گچیلیأر. شۇندا سؤزۆنگ سطیر-ده غالیان بؤلگی‌نینگ ائزئندان کِسه چئزئجاق (-) غۇیولیار.

بیر حارپدان عئبارات بۇلان بۇغون سطیر آخئرئندا غالدئرئلمایار و تأزه سطیره گچیریلیأر. 

بیرنأچه سؤزۆنگ سۇنگوندا ایکی چکیمسیز سس یاناشئق گِلیأر. اۇلارئنگ آراسئندا چکیملی سس اشیدیلیأن یالئ بۇلسا-دا، اۇل یازئلمایار و بیر بۇغون حاساب ادیلیأر.

غایت، سۆیت، واغت، یئرت و. ش. م.

امّا بو هیلی بیر بۇغونلئ سؤزلرده چکیملی بیلن باشلانیان غۇشولما غۇشولاندا-دا، اۇلارئنگ سۇنگونداقئ ایکی چکیمسیزینگ سۇنگقوسئ اؤز ائزئنداقئ بۇغنونگ اؤنگۆنه گچیأر.

مثلم:
باغت باغ - تئنگ
خالق خال-قئ-مئز