آ ا حارپئ اوزئن آیدئلیان آ سسینه (آی، غوتاب، باغلئ) و غئسغا آ سسینه دِرِک (تاغما، آچئق، تاقئر) اولانئلیار.
اِ ــِ ه حارپئ ــِ سسینه دِرِک (سِن، بِدِو، گِییم، دِمیر، یِر، یِدی، اِیه، اِیِر، چأریِک، اذیِت) اولانئلیار.
ای ی حارپئ اوزئن (دیش، میوه، ایگه، نیره) و غئسغا (دیل، پیکیر، کیتاب، ایکی) ی سسینه دِرِک اولانئلیار.
اوزئن آیدئلیان ی سسینینگ سۇنگوندان ی سسی اشیدیلیأن یالئ بۇلسا-دا، اۇلار ادبی دیلده یازئلمایار.
مییوه، سییماپ، نییره یالئ گپلنسه-ده، میوه، سیماپ، نیره یالئ یازئلیار.
سؤزۆنگ سۇنگوندا اوزئن آیدئلیان ی سسیندن سۇنگ ی حارپئ یازئلیار: ایی، دیی. تۆرکمن سؤزلرینده بولارئنگ ائزئنا غۇشولما غۇشولاندا هم، ی دۆشۆریلمأن یازئلیار: اییم، دییمِک.
اۇ ۇ حارپئ اوزئن (بۇرچ، اۇدون، دۇن، دۇداق) و غئسغا (اۇغلان، اۇراق، دۇغان) اۇ سسینه دِرِک اولانئلیار. اۇ تۆرکمن دیلینده سادا سؤزلرینگ دینگه بیرینجی بۇغنوندا یازئلیار. سۇنگقئ بۇغونلاردا اۇ یالئ اشیدیلیأن چکیملأ درک آ حارپئ یازئلیار.
دۇلۇق، اۇغلۇن، اۇوۇل، اۇوسۇر یالئ گپلنسه-ده، دۇلاق، اۇغلان،، اۇوال، اۇوسار یالئ یازئلیار.
سادا سؤزۆنگ بیرینجی بۇغنوندا گلن اۇ سسی غۇشولئپ یازئلیان غۇشما سؤزۆنگ هایسئ بۇغنوندا گلسه-ده اۇ حارپئ یازئلیار.
گۆندۇغار، گۆنۇرتا، گۆنۇرتان.
صئپات یاسایجئ -سۇو، ‐سۇوولت، -حۇر، -حۇن غۇشولمالارداقئ اۇ سسی سؤزۆنگ هایسئ بۇغنوندا گلسهلر-ده اۇلار اۇ حارپئ بیلن یازئلیار.
پاراحۇر، آقسۇوولت، داماقسۇو.
بیرینجی بۇغنوندا اۇ سسی گلن سؤزلرینگ اؤنگۆندن بی- غۇشولماسئ گلیپ، اۇ سسی ایکینجی بۇغنا گچسه-ده اۇنگا درک اۇ حارپئ یازئلیار.
سۇراغ-بیسۇراغ، سۇواد-بیسۇواد.
تۆرکمن دیلینه روس دیلیندن گچن سؤزلرده اۇ حارپئ سؤزۆنگ هر بیر بۇغنوندا یازئلئپ بیلنِر.
کۇلحۇز، سۇوحۇز، بیۇحیمییا، تراکتۇر.
اؤ ؤ حارپئ اوزئن (بؤلۆم، گؤک، دؤرت، دؤش، کؤز) و غئسغا (بؤوت، گؤز، گؤله، گؤرش، کؤینک) اؤ سسینه دِرِک اولانئلیار. اۇل سادا سؤزلرینگ دینگه بیرینجی بۇغنوندا یازئلئپ، سۇنگقئ بۇغونلاردا اؤ یالئ اشیدیلیأن سسه درک ـِـ حارپئ یازئلیار.
بؤرؤک، جؤوؤن، گؤزؤنؤک یالئ گپلنسه-ده، بؤرِک، جؤوِن، گؤزهنِک یالئ یازئلیار.
سادا سؤزۆنگ بیرینجی بۇغنوندا گلن اؤ سسی غۇشولئپ یازئلیان غۇشما سؤزۆنگ هایسئ بۇغنوندا گلسه-ده اؤ حارپئ یازئلیار.
باغرؤیکن، گیجؤیلأن، یۇلؤتن، غوشگؤزی، مکگهجؤوِن.
بیرینجی بۇغوندا اؤ سسی گلن سؤزلرینگ اؤنگۆندن بی- غۇشولماسئ گلیپ، اؤ سسی ایکینجی بۇغنا گچسه_ده اؤ حارپئ یازئلیار.
دؤولت-بیدؤولت.
او و حارپئ اوزئن (اوق، صورات، دوشماق) و غئسغا (اولاغ، اوروش، اوسسا) او سسینه دِرِک اولانئلیار.
سادا سؤزلرینگ بیرینجی و ایکینجی بۇغونلارئنداقئ او سسینه دِرِک او حارپئ یازئلئپ، اۇندان سۇنگقئ بۇغونلارئندا اشیدیلیأن او سسینه دِرِک بۇلسا ائ حارپئ یازئلیار.
غورلوشئق، دورموشئمئز.
اۆ ۆ حارپئ غئسغا (اۆلکه، سۆبسه، اۆچِم) اۆ سسینه دِرِک اولانئلیار. اوزئن اۆ سسینه درک اولانئلیار، اۆ حارپئنئنگ ائزئندان ی یازئلیار (چۆیشه، سۆیت، اۆیشمک، گۆیچ، چۆی، سۆیشمک، تۆیدۆک).
ائ ئ حارپئ اوزئن آیدئلیان (ائس، غئبات، غئز) و غئسغا آیدئلیان (ائغال، عئلئم، ائسسئ، ائشئق، شئغئر) ائ سسینه دِرِک اولانئلیار.
أ ـَـ حارپئ اوزئن آیدئلیان (بأش، بأری، گأمیک، دأنه، دأری، مألیم، شأنیک) و غئسغا آیدئلیان (أکیتمک، جأجک، بَهبیت، مَهیر، مَحنِت، زَحمِت، شَهِر) أ ـَـ سسی اۆچین اولانئلیار.
ب حارپئ سؤزۆنگ باشئندا و سؤزۆنگ اۇرتاسئندا ضارپلئ دئمئق پ سسیندن سۇنگ گلنده ضارپلئ ب سسینه دِرِک (بال، بیر، کپبه، غوپبا)، باشغا یاغدایلاردا سۆیکش ب سسینه دِرِک (آباد، صابئن، غابئق،. غابا، سبد، غورباغا، بیلبیل) اولانئلیار.
ب حارپئ آلئنما سؤزلردن (رۇمب، گرب، لب) باشغا سؤزلرینگ سۇنگوندا یازئلمایار.
و حارپئ تگهلک ائشغالانگلئ دۇداغارا و سسینه (وادا، غاوون، آو، وکیل، دؤوۆر، دۆومه، دۆو)، اینترناسیۇنال سؤزلرده (وازا، رازوِدکا، رِویزۇر) یاسئ ائشغالانگلئ دۇداق_دیش و سسینه دِرِک اولانئلیار.
گ/غ حارپئ دؤرت سانئ سس اۆچین اولانئلیار:
د حارپئ تۆرکمن سؤزلرینده سؤزۆنگ باشئندا و اۇرتاسئندا اشیدیلن یرینده یازئلئپ، سؤزۆنگ سۇنگوندا یازئلمایار، اینترناسیۇنال سؤزلرینده بۇلسا سؤزۆنگ سۇنگوندا هم یازئلیار.
داغ، آدام، بِدره، رکۇرد.
ژ حارپئ سؤزۆنگ اشیدیلن یرینده یازئلیار: ژانر، ژورنال، آژدرها، باغاژ.
ج حارپئ سؤزۆنگ باشئندا و اۇرتاسئندا یازئلئپ، سؤزۆنگ سۇنگوندا اولانئلمایار: جای، جِدِل، جۇراپ، اجهآغئ، مۇنجوق، جمال. امّا کأبیر آلئنما سؤزلرینگ سۇنگوندا هم یازئلیار: کۇنتِج، کۇللِج.
ز، ذ، ض، ظ حارپئ سؤزۆنگ هممه یرینده یازئلیار.
آز، زاقازچئ، زۇر، ذهینلی، زحمت، زرگأر.
ی حارپئ سؤزۆنگ هممه یرینده -- باشئندا (یۆز، ییگیت، یۆنگ)، اۇرتاسئندا (بایراق، غۇیئ، گییم، چایئر) و آخئرئندا (بای، تای، چۆی، آی) یازئلیار.
ک/ق حارپئ اۇرتاقئ کنتلهوۆک ک سسینه (کۆمۆش، یۆپک، اکیش، اریک) و ائزقئ کنتلهوۆک ق سسینه (قاغئز، قاقا، آق، غاتئق، تۇقای، باقجا) درک اولانئلیار.
ل، م، ن حارپلارئ سؤزۆنگ هممه یرینده گلیپ بیلیأر.
نگ حارپئ سؤزۆنگ دینگه باشئندا گلیپ بیلمهیأر. سؤزۆنگ اۇرتاسئندا و آخئرئندا یازئلیار.
غۇنگور، منگزش، سۇنگ، مۆنگ، آنگ.
پ، ر، س/ص/ث، ت حارپلارئ سؤزۆنگ هممه یرینده گلیپ بیلیأر.
ف حارپئ سؤزۆنگ هممه یرینده گلیپ بیلیأر.
ح/خ/ه حارپئ بۇغازدا عمله گلیأن (خابار، حایوان، حکایا، خاط، هالئ) و ائزقئ کنتلهوۆک (واخ، آخمئر، پارخ، نئرخ) ح/خ/ه سسلرینه درک اولانئلیار.
چ، ش حارپلارئ سؤزۆنگ هممه یرینده یازئلیار.