تۆرکمن دیلی

10. حال‌لار

واغت، طاراپ، ماقصاد، یاغدای، موقدار، دنگشدیرمه آنگلادئپ، ایشلیک‌‌لره باغلانئپ گلیأن سؤزلره حال‌لار دیییلیأر.

ایر، گیچ، هایال.

بیز اۇقووا ایر گلدیک. اکینیمیز تکیز گؤگردی.

تۆرکمن دیلینده بیرنأچه سؤزلر آد‌لارا باغلانئپ گلن‌لرینده صئپات‌لارا دگیشلی بۇلوپ، ایشلیک‌‌لره باغلانئپ گلن‌لرینده حال‌لارا دگیشلی بۇلیارلار.

غۇوئ آدام (صئپات)، غۇوئ ایشله‌یأر (حال).

10.1 حال‌لارئنگ غورلوشئ

حال‌لار اؤزلری‌نینگ غورلوشئ تایدان اۆچ هیلی بۇلیارلار: آصئل، یاساما و غۇشما-تیرکش‌حال‌لار.

آصئل حال‌لار

ائزئ هیچ هیلی غۇشولماسئز دۆیپ گؤرنۆشینده اولانئلیان حال‌لارا آصئل حال‌لار دیییلیأر.

گیچ، تیز، حأضیر، ایندی، چالت.

یاساما حال‌لار

هر هیلی غۇشولمالارئنگ کؤمگی بیلن یاسالان حال‌لارا یاساما حال‌لار دیییلیأر.

حال یاسایجئ غۇشولمالار مئثال‌لار
-لایئن، -له‌یین آد‌لایئن، تؤوه‌رکله‌یین، آیلایئن
-لای، -لی یۆزلی
-لارچا، -لرچه غاهرئمان‌لارچا، مردلرچه
-لئغئنا، -لیگینه ایلرلیگینه، غایرالئغئنا
-چا، -چه روسچا، تۆرکمنچه، شونچا
-لاپ، -لأپ اۇنلاپ، مۆنگلأپ
-ئن، -ین اۇنگئن، گۆنین، غایدئشئن، گلشین
-ئنا، -ینه گیدیشینه، بارشئنا
-سایئن ساغاتسایئن، گۆنسایئن
-بۇیئ عؤمۆربۇیئ، عاصئرلاربۇیئ
-لنچ کؤپلنچ
-دان، -دن یردن، دانگدان

غۇشما-تیرکش‌حال‌لار

غۇشولما قابول اتمه‌دیک یا-دا بیری -دان، -دن، -ما، -مه -با، -به، -ا،- ه غۇشولمالارئنئ قابول ادن بیرمنگزش سؤزلرینگ، سینۇنیم‌لرینگ، آنتۇنیم‌لرینگ تیرکشیپ گلمگی، شیله هم ایکی، اۆچ سؤزۆنگ مانئ تایدان بیریکمگی آرقالئ بللی بیر دۆشۆنجأنی آنگلاتماغا خئزمات ادیأن حال‌لارا غۇشما-تیرکش‌حال‌لار دیییلیأر.

غایرا-غایرا، گۆنبه-گۆندن، پۆره-پۆر، یۆزبه-یۆز.

تیرکش‌حال‌لارئ یاساماقدا اولانئلیان غۇشولمالار مئثال‌لار
-با، -به آیبا-آی، یئلبا-یئل
-ما، -مه اؤیمه-اؤی، اۇباما-اۇبا
-دان، -دن یئل-یئلدان، گۆن-گۆندن
-دان، -دن، -ا، -ه یئلدان-یئلا، گۆندن-گۆنه
-لئ، -لی اؤیلی-اؤیۆنه
-لئ، -لی، -دا، -ده واغتلئ-واغتئندا، یرلی-یرینده

10.2 حال‌لارئنگ یازوو دۆزگۆنی

  1. آصئل حال‌لار اؤزلری‌نینگ باغلانئشیان سؤزلریندن آیرئ یازئلیارلار.

    اۇل همیشه ایر گلردی.

  2. سؤز یاسایجئ -چا، -چه غۇشولماسئ آرقالئ یاسالان حال‌لار غۇشولئپ یاسالیار.

    من اۇرازگۆلچه یازئپ بیلمه‌یأرین.

  3. بیر بۇغونلئ دۇداق چکیملیلی سؤزلره -ئن، -ین غۇشولماسئ غۇشولاندا، ایکینجی بۇغونداقئ چکیملی سس اوزئن آیدئلیاندئغئ سبأبلی، دۇداقلاندئرئلمان یازئلیار.

    گۆنکی، اۇنگئن. اؤیین-اؤیین آیلاندئق.

    بو غۇشولمالارئنگ گؤرنۆشی سۇنگئ ه سسینه غوتاران سؤزلره غۇشولیار. شۇندا ه سسی أ سسینه اؤورۆلیپ آیدئلیار و یازئلیار.

    بیز اؤیلأن اؤیه یئغناندئق.

  4. بیرمنگزش سؤزلرینگ، آنتۇنیم‌لرینگ تیرکشیپ گلمگیندن حاصئل بۇلان حال‌لارئنگ آراسئندا دفیس غۇیلوپ یازئلیار.

    غایرا-غایرا باقار من.

  5. باسئم تایدان بیرلشیپ، بیر دۆشۆنجأنی آنگلادیان غۇشما حال‌لار بیله یازئلیارلار.

    گۆنوزئن، ایلکیاغشام، گیجارا، و. ش. م.

  6. باسئم تایدان بیرلشمأن، بیله‌لیکده اولانئلیان غۇشما حال‌لار آیرئ یازئلیارلار.

    مثلم: بیرنأچه گۆن بأری، شو ماحال.