تۆرکمن دیلی

6. سؤزلم آغضاسئ حاسابلانمایان سؤزلر

سؤزلمده باش و آیئقلایجئ آغضالار بۇلوپ بیلمه‌یأن، یاغنئ سؤزلم آغضاسئ حاسابلانمایان کأبیر سؤزلر غابات گلیأرلر. بو هیلی سؤزلر سؤزلمینگ عومومئ مانئسئنا غۇشماچا مانئ بریأرلر. اۇلار هایسئ‌دئر بیر زادا گۆررۆنگدشینگ اۆنسۆنی چکمأگه یا بیر زادا بۇلان غارایشئ، جۇغابئ آنگلاتماغا خئزمات ادیأرلر.

جمال، سن شو گۆن اۇقووا گیدیأرمینگ؟

سؤزلم آغضاسئ حاسابلانمایان سؤزلر، دؤرت تۇپارا بؤلۆنیأرلر، یۆز توتما سؤزلر، جۇغاب سؤزلر، اۆملۆک‌‌لر و گیریش‌ سؤزلر.

6.1 یۆز توتما سؤزلر

سؤزلمده آنگلادئلیان پیکیرینگ کیمه یا نأمأ یۆزلنیپ آیدئلیاندئغئنئ بیلدیریأن سؤزه یۆز توتما سؤز دیییلیأر. اۇل بیر و بیرنأچه سؤزدن بۇلوپ بیلیأر.

اینه، دیین یریمیزه گلدیک. حأضیرلیکچه ساغ بۇلونگ، یۇلداش موغالّئم.

یۆز توتما سؤزلر باش‌ دۆشۆمدأکی سؤزلردن بۇلوپ، سؤزلمینگ بیله‌کی آغضالارئندان بؤلۆنیپ، بلند هنگ بیلن آیدئلیار. اۇلار، اساسان، گپله‌شیکده کؤپ اولانئلیار.

کأبیر یۆز توتما سؤزلرینگ اؤزلرینه باغلانئپ گلیأن غاراشلئ سؤزلری-ده بۇلوپ بیلیأر.

غاررئ ملغون، سنینگ أهلی پیکیرلرینگ مانگا آیدئنگ.

یۆز توتما سؤزلر سؤزلمینگ باشئندا هم، اۇرتاسئندا هم، سۇنگوندا هم گلیپ بیلرلر.

سؤزلمینگ باشئندا گلن یۆز توتما سؤزلرینگ ائزئندان، اۇرتاسئندا گلنده ایکی طاراپئندان، سۇنگوندا گلن‌لرینگ بۇلسا اؤنگۆندن اۇتور غۇیولیار.

اگر یۆز توتما سؤزلر سؤزلمینگ باشئندا خاص بلند هنگ بیلن آیدئلسالار، اۇندا اۇلارئنگ ائزئندان یۆزلنمه بلگیسی غۇیولیار و اۇلارئنگ ائزئندان گلن سؤزلر باش‌حارپ بیلن باشلانیار.

آقجا! غایت ائزئنگا!

6.2 جۇغاب سؤزلری

گپله‌شیکده برلن سۇراغا دینگلِیجی هاوا، شیله، بار، یۇق، بۇلیار، مۆمکین، دۇغرئ یالئ سؤزلر آرقالئ جۇغاب بریأر. اگر بو سؤزلردن آنگلانئلیان پیکیری گینگِلتمک اۆچین، ائز یان‌لارئندان سؤزلم گتیریلسه اۇندا اۇل سؤزلر جۇغاب سؤزلری بۇلیارلار.

- گیدن یرینگدن کیتاب هم گتیرگین. هاوا، تاپسام-ا گتیره‌رین.

گپله‌‌شیکده سۇراغا، بویروغا یا خایئشا بیر‌آغئزدان جۇغاب بۇلیان سؤزلره جۇغاب سؤزلر دیییلیأر. جۇغاب سؤزلر سؤزلمینگ بیله‌کی آغضالارئ بیلن گرامماتیک تایدان باغلانئشمایار.

جۇغاب سؤزلر بیر سؤزدن هم، یا شۇل سؤزۆنگ بیرنأچه گزک غایتالانماغئندان هم حاصئل بۇلوپ بیلرلر.

غایتالانئپ گلن جۇغاب سؤزلرینگ تاصصئقلایجئلئق یا-دا اینکأر ادیجیلیک خأصییتی خاص گۆیچلی بۇلیار.

- من شو گۆن اۇندا گیدأیین؟ یۇق، یۇق، بو گۆن دأل، ارتیر گیدرسینگ.

جۇغاب سؤزلر اساسان، سؤزلمینگ باشئندا، کأ حالاتدا بۇلسا سؤزلمینگ اۇرتاسئندا گلیأرلر. اۇلار سؤزلم آغضالارئندان اۇتور آرقالئ آیراتئنلاندئرئلیارلار.

6.3 اۆملۆک‌‌لر

اۆملۆک‌‌لر بیله اولانئلیان سؤزلمینده یۆزه چئقان واقا، یاغدایا بۇلان امۇسیۇنال-اکسپرسسیو غارایشئ، بویروغئ، چاغئرئشئ، خۇشاللئغئ و. ش. م آنگلادیارلار. اۆملۆک‌‌لرینگ دۆرلی دویغئ-پیکیرلری آنگلاتماغئندا اینتۇناسییانئنگ هم-ده کۇنتکستینگ رۇلئ اؤرأن اولودئر.

اۆملۆک‌‌لر سؤزلمینگ هایسئ یرینده گلسه‌لر هم، سؤزلم آغضالارئندان اۇتور اۆستی بیلن آیرئلمالئ‌دئرلار.

-- هاچان گیتمکچی هۇو ؟

سؤزلمینگ باشئندا گلیپ، آیراتئن بیر گۆیچلی اینتۇناسییا بیلن گؤرنتین بؤلۆنیپ آیدئلیان اۆملۆک‌‌لردن سۇنگ بیر یا-دا بیرنأچه یۆزلنمه بلگیسینی غۇیماق بۇلار.

وای-وایی!!! اندام-جانئم اۇووم-دؤوۆم بۇلوپ باریار.

6.4 گیریش‌ سؤزلری

سؤزله‌یأن یا یازیان آدامئنگ یۆزه چئقاریان پیکیرینه بۇلان غارایشئنئ آنگلادیان سؤزلره گیریش سؤزلری دیییلیأر.

گیریش‌ سؤزلر سؤزلم آغضالارئ بیلن گرامماتیک تایدان باغلانئشمایار.

دۇغرودان-دا، مئرادئنگ دیین‌لری دۇغرئ گلیپ دوردئ.

گیریش‌ سؤزلری سؤزلمینگ أهلی یرینده گلیپ بیلرلر و سؤزلم آغضالارئندان اۇتور آرقالئ آیراتئنلاندئرئلیار.

گیریش‌ سؤزلر آنگلادیان مانئ‌لارئنا گؤرأ بأش‌ تۇپارا بؤلۆنیأرلر:

  1. شۆبهه‌لنمزلیگی یا برک ائنانماغئ آنگلادیان‌لار: شۆبهه‌سیز، البتّه حاقئقاتدان، دۇغرودان، شِک‌سیز.

    حاقیقاتدانام، غۇوئ کیتاب اکن.

  2. باشغانئنگ یا اؤزۆنینگ پیکیرینه دایانماغئ آنگلادیان‌لار: دییمک، ایسم بۇلسا، منینگچه، سنینگچه، آیتماغئنا گؤرأ، بیزینگچه.

    منینگچه، شیله اتسک یاغشئ بۇلار.

  3. نتیجه چئقارماغئ، جملِمگی آنگلادیان‌لار: دییمک، ایسم بۇلسا، شیله‌لیکده، عومومان، جملأپ آیدانئمئزدا.

    دییمک، سن یالنگئش.

  4. ایکوچلولئغئ آنگلادیان‌لار: أحتیمال، بلکی، مگرم، چاقئ.

    یاغئش یاغار، بلکی.